Tóm tắt Luật Thủy sản số 18/2017/QH14
Quan điểm chỉ đạo
- Xây dựng Luật Thủy sản năm 2017 theo hướng chi tiết trên tinh thần kế thừa những nội dung, quy định đã khẳng định tính phù hợp, đáp ứng được yêu cầu của thực tiễn trong Luật Thủy sản năm 2003; các nội dung sửa đổi, bổ sung phải đáp ứng được yêu cầu thực tiễn, sự phát triển thủy sản, khắc phục được những hạn chế, bất cập trong các quy định của Luật Thủy sản năm 2003; đáp ứng yêu cầu về cải cách hành chính, xã hội hóa tối đa các dịch vụ công và đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế.
- Tạo khung pháp lý để dần chuyển đổi từ nghề cá nhân dân sang nghề cá thương mại, có trách nhiệm và phát triển bền vững.
- Phân định rõ chức năng quản lý nhà nước của các Bộ, ngành có liên quan đến lĩnh vực thủy sản và phân cấp triệt để cho địa phương trong việc cấp phép, chứng nhận…đối với các hoạt động về thủy sản.
Tiếp thu thực hiện các khuyến nghị của EC
Nghiêm túc tiếp thu, thực hiện các khuyến nghị của EC, Bộ NN&PTNT đã phối hợp với Ủy ban Khoa học công nghệ và Môi trường của Quốc hội hoàn thiện dự thảo Luật Thủy sản (sửa đổi) và đã được Quốc hội thông qua vào ngày 21 tháng 11 năm 2017. Ngày 15/12/2017, Chủ tịch nước đã công bố Luật Thuỷ sản.
Trong quá trình hoàn thiện Luật Thuỷ sản sửa đổi, Bộ NN&PTNT thuyết phục các Ủy ban Quốc hội để tiếp thu tối đa các khuyến nghị của EC và dựa trên các nguyên tắc của Công ước Luật biển 1982, Hiệp định biện pháp quốc gia có cảng của FAO, Hiệp định đàn cá di cư của Liên Hợp quốc, Bộ luật nghề cá có trách nhiệm của FAO, Kế hoạch hành động quốc tế của FAO về khai thác IUU, Hướng dẫn của FAO về thực hiện trách nhiệm quốc gia treo cờ, tập trung vào một số nội dung quan trọng như sau:
- Quy định số lượng và phân bổ hạn ngạch giấy phép khai thác của tàu theo nghề trên các vùng biển và phân cấp cho địa phương để cấp phép cho từng tàu cá; Quy định nội dung quản lý đầu ra theo hạn ngạch các loài di cư và các loài có tính kết đàn.
- Quy định các hành vi khai thác IUU và chế tài nghiêm khắc với chủ tàu, thuyền trưởng vi phạm, mức xử phạt cao nhất gấp 07 lần giá trị thủy sản khai thác bất hợp pháp, cụ thể cá nhân bị phạt đến 1 tỷ VNĐ; qui định thu hồi giấy phép khai thác đối với các nhân, tổ chức khai thác trái phép ở vùng biển ngoài Việt Nam; quy định chặt chẽ về điều kiện không cấp lại giấy phép khai thác cho tổ chức, cá nhân có tàu cá nằm trong danh sách tàu cá khai thác IUU, không có thiết bị giám sát hành trình đối với tàu cá có chiều dài lớn nhất từ 15m trở lên; quy định trách nhiệm của thuyền trưởng của tàu khai thác từ vùng lộng trở ra phải cập cảng chỉ định do Bộ NN&PTNT công bố; quy định về kiểm tra, kiểm soát, giám sát tổng hợp tại các chương về khai thác, quản lý tàu cá và tăng cường năng lực thực thi cho lực lượng kiểm ngư và các lực lượng thực thi pháp luật có liên quan.
- Quy định trách nhiệm của quốc gia treo cờ theo Hướng dẫn tự nguyện của FAO về thực hiện nghĩa vụ của quốc gia treo cờ như qui định khung về đánh dấu tàu cá, đánh dấu ngư cụ, các qui định cụ thể về đăng kí, đăng kiểm, cấp phép; qui định cho tàu cá Việt Nam khi đi khai thác ở vùng biển quốc tế, và các quốc gia ven biển khác.
- Quy định hợp tác quốc tế về bảo tồn nguồn lợi sinh vật biển, bảo tồn và quản lý các loài di cư xa, và các loài tại vùng biển quốc tế, phối hợp hợp tác quốc tế trong kiểm tra, xử lý hành vi khai thác bất hợp pháp, không báo cáo, không theo quy định và bổ sung các thuật ngữ nhất quán với Công ước Luật biển 1982, Hiệp định đàn cá di cư của Liên Hợp quốc, Hiệp định biện pháp quốc gia có cảng của FAO.
Tuy nhiên, vẫn còn một số khuyến nghị chưa thể quy định trực tiếp vào Luật Thuỷ sản sửa đổi do: (1) có sự khác biệt trong kỹ thuật xây dựng luật giữa Việt Nam và EU, (2) một số nội dung khuyến nghị mang tính kỹ thuật (theo Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật của Việt Nam các nội dung này sẽ được quy định tại Nghị định hoặc Thông tư).
Do đó, để đáp ứng khuyến nghị của EC, trước khi Luật Thủy sản sửa đổi có hiệu lực thi hành vào ngày 1/1/2019, các Nghị định, Thông tư hướng dẫn thi hành Luật trong đó có nội dung quy định về khai thác IUU sẽ được ban hành và có hiệu lực cùng thời điểm với hiệu lực thi hành của Luật Thủy sản sửa đổi.